دستیابی جهاددانشگاهی به مدل سنجش بومی توسعه اجتماعی در ایران/طراحی و راه‌اندازی سامانه پایش و پویش توسعه اجتماعی
جهاددانشگاهی الگوی پیشرفت؛ با ایمان، امید و اعتماد به جوانان
دکتر زهره شهبازی عضو هیات علمی گروه توسعه اجتماعی جهاددانشگاهی و مدیر پروژه بررسی وضعیت شاخصهای توسعه اجتماعی در ایران به مناسبت فرارسیدن چهل و چهارمین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی در گفت و گو با روابط عمومی این نهاد، اظهار کرد: در حوزه توسعه اجتماعی در ایران مساله این است که این مفهوم دچار تقلیل‌گرایی مفهومی و نظری و در گفتمان توسعه ایرانی ( نظام برنامه ریزی و توسعه، نظام آکادمیک) دچار پسماندگی است؛ در قالب توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی کلاسیک و حتی جامعه‌شناسی توسعه تعریف میشود، به مباحث هستی‌شناختی و تاریخی آن بی‌توجهی میشود، تعریف قابل اجماعی از آن در ایران وجود ندارد و این امر مانعی برای تجزیه آن به فعالیت‌های عملی و اجرایی است.
وی افزود: همچنین شاخصهای معرف آن در ایران دقیق، یکپارچه و عملیاتی نشده است. وجود این زمینه و بستر در حوزه توسعه اجتماعی باعث شده است که حوزه اقدام برای آن در ایران فاقد استراتژی هماهنگ و منسجم باشد؛ به عبارت دیگر نبود چارچوب مفهومی/ روشی جامع برای فهم و شناخت از آن باعث شده مداخلات، بدون شناخت از وضعیت موجود، عدم توجه به تفاوت مناطق و اخذ رویکرد مشخص و منسجم انجام شود، مفصل‌بندی‌های گمراه‌کننده به واسطه عدم توجه به ریشه‌های هنجاری و ایدئولوژیک رویکردهای سه‌گانه در توسعه اجتماعی (پوپولیستی، دولت‌گرا و بازارمحور) موجب ناکارآمدی اقدامات و مداخلات شود و عدم تعامل بین نظام برنامهریزی راهبردی در این حوزه در سطح استانها با برنامههای کلان کشور به تاخیر در اولویت‌های توسعه اجتماعی در ایران منجر شود.
دکتر شهبازی ادامه داد: از طرف دیگر عدم هم‌آوردسازی بین فعالیت‌ها و فرایندهای سازمان‌ها و نهادی‌های متعدد موجود، به اختلال نهادی و کارکردی در این حوزه انجامیده است. از آنجایی‌که جهاددانشگاهی به عنوان نهاد پیشرو در عرصه‌های علمی و پژوهشی مختلف نقش آفرینی میکند در این حوزه نیز دست به عمل زده و گروه پژوهشی توسعه اجتماعی با تمرکز بر این مساله به مطالعه و پژوهش منسجم و هدفند در این حوزه پرداخته و توانسته طی فعالیت پژوهشی خود در بازه زمانی تقریبا ده ساله با دستیابی به مدل سنجش بومی توسعه اجتماعی در ایران به سنجش و ارزیابی شاخصهای معرف آن در سطح 31 استان و 457 شهرستان کشور بپردازد و به این ترتیب با شاخص‌ها و استانداردهای دقیق، ضمن این‌که تصویر روشنی از وضعیت موجود توسعه اجتماعی ایران را ترسیم نموده، بستر را برای دستیابی به نقشه جامع توسعه اجتماعی ایران فراهم کرده که مداخلات و اقدامات بر پایه استراتژیهای علمی و مبتنی بر وضع موجود برای بهبود وضعیت نقاط مختلف کشور برنامهریزی شود.
مدیر پروژه بررسی وضعیت شاخصهای توسعه اجتماعی در ایران تصریح کرد: در واقع جهاددانشگاهی با اجرای این برنامه پژوهشی از طریق کمک به اصلاح روند سیاستگذاری اجتماعی و تقویت سطح مداخلات مشارکتی و زمینه‌مند باعث ارتقاء سطح کارآمدی نهادی کشور خصوصا در حوزه توسعه اجتماعی می شود.
وی در ادامه بیان کرد: در واقع با اجرای فاز اول این پژوهش وضعیت موجود و دلایل اصلی به وجود آورنده مسایل و چالشهای مناطق مختلف پیرامون شاخصهای توسعه اجتماعی به همراه تبیین چرایی آنها به دست آمده، این که دقیقا کدام مشکلات در مناطق مورد مطالعه جهت بهبود وضعیت اجتماعی با فوریت و اولویت باید رفع شود. در حال حاضر قرار است که این نتایج در فاز بعدی پژوهش بکار گرفته شود تا استراتژیهای اقدام توسعه اجتماعی هر منطقه با تاکید بر تحلیل شرایط با فتاری تدوین شود و با برنامهریزی، همه ابزارهای لازم چگونگی رفع مشکلات مشخص، نقشه راهی برای تصمیمگیرندگان و همه گروههای ذینفع به دست آید؛ چون مدل به دست آمده برای سنجش توسعه اجتماعی در ایران با اطمینان بالا قابلیت اجرایی شدن داشته و تثبیت عملکرد مطلوب دارد، از طرف دیگر توان شناسایی و مدیریت عوامل و مشکلات گوناگون، خطرات احتمالی، شرایط نهادی نامطلوب، تحولات سیاسی، بلایای طبیعی و... که کیفیت انجام مداخلات را دستخوش تغییر میکند را نیز دارد، امکان دستیابی به فناوری در این عرصه طبق برنامه‌ریزی‌ها فراهم است.
دکتر شهبازی تصریح کرد: در همین راستا طراحی و راه‌اندازی سامانه پایش و پویش توسعه اجتماعی مدنظر است که به دلیل تطبیق خدمات حاصل از این پروژه با نیازهای جامعه و بومیسازی که اتفاق خواهد افتاد، نوعی برندسازی در این حوزه برای جهاددانشگاهی انجام میشود که علاوه بر سود، منفعت جامعه را نیز در پی خواهد داشت. به این ترتیب جهاددانشگاهی میتواند انحصار فروش خدمات پژوهشی این حوزه را در بازارهای موجود در اختیار بگیرد.
وی در رابطه با مشکلات و موانعی پیشروی به سرانجام رسیدن اجرای این طرح گفت: موانع و مشکلات را می‌توان در چند سطح «رویکرد تمرکزگرا و سلسله‌مراتبی مدیریت و سیاستگذاری اجتماعی در کشور»، «تغییر و تحولات در سطوح کلان مدیریتی و نداشتن استراتژی واحد»، «تغییر رویه‌ها در سطوح برنامهریزی و مدیریت جهاد دانشگاهی»، «تنوع و گستردگی مناطق مختلف کشور و پیچیدگی اجرای پروژه در آنها» و «کمبود منابع مالی» دسته بندی کرد.
مدیر پروژه بررسی وضعیت شاخصهای توسعه اجتماعی در ایران اظهار کرد: این گروه پژوهشی در اخذ راهکارها برای عبور از مشکلات ضمن توجه به انجام با کیفیت فعالیت‌های پژوهشی خود و ایجاد احساس نیاز در ذی‌نفعان اصلی در تلاش است برای رفع این موانع و مشکلات با توجه به ماهیت پروژه، اجرای آن را از طریق سطوح فرادستی مدیریتی پیگیری کند.
دکتر شهبازی با بیان این که یکی از مهم‌ترین الزامات و پایه‌های تحقق این مهم، تغییر ذهنیت‌ها و روال‌های موجود و باوراندن این نکته است که دانش بزرگ‌ترین سرمایه و دارایی هر جامعه است و منبع اصلی این سرمایه، افراد آن هستند، گفت: هنگامی‌که دانش از درون ذهن افراد خارج شده و در چرخه توزیع و انتشار قرار گیرد، قدرت‌زا میشود و همه ابعاد جامعه را متأثر میکند که ماهیت پویا، منعطف و شبکه‌ای جهاددانشگاهی به طور ذاتی این امکان را دارد تا با نقش‌آفرینی در تغییر این روال‌ها در جامعه با ایمان، امید و اعتماد به جوانان بستر اشتغال‌زایی آنان و نیروهای انسانی متخصص درون خود را به گونه‌ای فراهم کند تا در یک محیط پویا و رقابت‌پذیر این مهم ممکن شود. پیشنهاد میشود برای الگوسازی موثر، الگوی علمی و زمینه‌مند آن به وسیله انجام طرح پژوهشی به دست آید.
وی در پایان گفت: اساسا تحقق اهداف عالیه کشور بدون مشارکت دادن واقعی جوانان مؤمن، عالم و انقلابی در تمامی سطوح سیاستگذاری و برنامهریزی و اداره کشور امری ناممکن است.
نظر شما :