تاریخچه

جهاددانشگاهی نهادی است عمومی و غیر دولتی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دارای شخصیت مستقل و از لحاظ اداری، استخدامی و مالی تابع مقرراتی است که در چهارچوب اختیارات قانونی به تصویب هیئت امنای جهاددانشگاهی می رسد.
مطابق اساسنامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، دو هدف از سه هدف اصلی جهاد دانشگاهی به پژوهش و فناوری معطوف شده است. عمده فعالیت این نهاد، در دو دهه اول، پاسخ به نیازها و خلاهای علمی، اجرایی و تحقیقاتی در بخش های مختلف کشور بوده است. بازنگری در سیاست ها و برنامه های جهاد دانشگاهی از یک دهه پیش آغاز شده و تا کنون ادامه یافته است و محور این بازنگری ها، رفع فوری میان مدت و بلند مدت نیازهای علمی و تحقیقاتی کشور بوده است.
در پی تعریف سند چشم انداز بیست ساله کشوردر سال1384، جهاد دانشگاهی با مدنظر قراردادن اهداف مصوب در اساسنامه، چشم انداز بیست ساله خود در افق 1404 را ترسیم و برای تحقق آن، اهداف کلان بخش های پژوهش و فناوری، آموزشی و فرهنگی را مشخص نمود.در بخش اهداف کلان بیست ساله معاونت پژوهش و فناوری، به ایجاد ساختارهای پژوهشی و تخصصی جدید ومتناسب، قطب های علم و فناوری و تولید و عرضه فناوری و نوآوری در سطح ملی و بین المللی توجه ویژه ای شده است. معاونت پژوهش و فناوری در راستای تحقق برنامه پیش بینی شده گام های موثری برداشته و درعین حال پاسخ به نیازهای تحقیقاتی وزارتخانه ها، سازمان ها و دستگاه های اجرایی را مدنظر قرار داده است .
این نیازها به طور عمده توسط ساختارهای پژوهشی شامل:142 گروه پژوهشی، 117 مرکز خدمات تخصصی، 19 مرکز رشد و2 پارک علم و فناوری مستقر در 42  واحد جهاددانشگاهی، 18 پژوهشکده مستقل و 3 پژوهشگاه(شامل 9 پژوهشکده) مستقر در سراسر کشور، مرکز اطلاعات علمی، مرکز  ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران و مجتمع تحقیقاتی شهدای جهاد دانشگاهی پاسخ داده می شود.
جهاد دانشگاهی از ابتدای فعالیت خود تا پایان سال 95 موفق به اجرا و اختتام بیش از دوازده هزار عنوان طرح در گروه های تخصصی فنی و مهندسی، پزشکی، عاوم پایه، علوم انسانی، اجتماعی و هنر، کشاورزی و منابع طبیعی شده اشت که 65 درصد آن توسط دستگاههای اجرایی تامین اعتبار شده و مابقی با بودجه پژوهشی جهاد دانشگاهی، تصویب و اجرا شده است (در طی دو دهه اخیر به طور میانگین حدود 80 درصد از منابع مالی جهاد دانشگاهی، از طریق قراردادهای پژوهشی و آموزشی کارفرمایی و فروش خدمات و محصولات فناور به بخشهای خصوصی و عمومی تامین شده است و اعتبارات دولتی نیز در حدود 20 درصد منابع این نهاد را به خود اختصاص داده است).
طی سال های 95-1382، جهاد دانشگاهی موفق به انتشار 665 عنوان کتاب، چاپ 6005 مقاله علمی-پژوهشی در مجلات معتبر داخلی و خارجی شده است. همچنین این نهاد دارای 19 نشریه علمی – پژوهشی است که از این تعداد 5 نشریه در پایگاه ISI  نمایه می شود.
یکی دیگر از فعالیت های حوزه پژوهش و فناوری، حضور در جشنواره های مختلف علمی – تخصصی کشور است که در طی 30 دوره برگزاری جشنواره خوارزمی موفق به کسب 25 رتبه برتر و در طی 19 دوره برگزاری جشنواره جوان خوارزمی موفق به 6 رتبه برتر و در طی 21 دوره برگزاری جشنواره پزشکی رازی موفق به کسب 23 رتبه برتر در سطح کشور شده است.
زمینه های فعالیت پژوهشی این نهاد عمدتا به حوزه هایی مانند نفت، گاز، پتروشیمی، برق و الکترونیک، مخابرات، مواد معدنی، زیست فناوری، دانش وفناوری نانو، مطالعات انسانی و اجتماعی و خدمات پزشکی به عنوان حوزه های اصلی و زمینه های جدید فعالیت نیز به حوزه هایی نظیر مولد های برق، UPSهای صنعتی، طراحی دکل های حفاری نفت، طراحی و ساخت لوله های مغزی سیار چاه های نفتی، تبدیل نفت سنگین به سبک و ... معطوف شده است.