نشست تخصصی «جامعه شناسی فاجعه با محوریت سیل» برگزار شد

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی همدان، در نشست تخصصی جامعه شناسی فاجعه (با محوریت سیل) که چهارشنبه 21 فروردین به همت مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) منطقه همدان و خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) همدان برگزار شد، مدیرکل مدیریت بحران استانداری همدان  گفت: 43 مخاطره طبیعی جوامع جهانی را تهدید می‌کند این درحالیست که 34 مخاطره از این تعداد در ایران و 22 مخاطره اعم از برف، سیل و خشکسالی در استان همدان وجود دارد.

علیمردان طالبی مدیریت به موقع و صحیح ستاد بحران را مشروط بر فعالیت در 3 قسمت قبل، هنگام و بعد از سیل دانست و اظهار کرد: وجود زیرساخت‌های مناسب مانند مشارکت مردمی، اطلاع‌رسانی و مدیریت، ابلاغ هشدارهای لازم به تمامی مدیران و مسئولان ارشد استانی، یادآوری دستور‌العمل‌های تصویب شده، تشکیل جلسات متعدد ستاد بحران، بازرسی استاندار و مسئولان ارشد از ظرفیت و استقامت سدها، بازرسی تجهیزات امدادی و رسوب‌گیری و لایروبی کانال، مسیل و رودخانه به صورت شبانه‌روزی، همگی از اقدامات موثر و مهم این ستاد در زمان قبل از وقوع سیلاب بوده است.

رییس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی استان همدان نیز با بیان اینکه وظیفه اصلی اورژانس در حوادث طبیعی حفظ جان مردم است، آمار تلفات سیل در همدان را برابر با فاجعه این حادثه در گلستان دانست.

دکتر حبیب معصومی در رابطه با مشارکت و آگاهی مردم در حوادث سیل بیان کرد: با توجه به اینکه اورژانس و فوریت‌های پزشکی کارگروه و متولی سلامت مردم هستند، مشارکت شهروندان نیز در مواقع بحران ضروری بوده و حرف اول را می‌زند.

وی ادامه داد: در کشور از سال 80 نیز به حوادث و بلایای طبیعی توجه خاص و ویژه‌ای از سوی دولت و مردم شد و همین موضوع موجب شرح وظایف هر یک از دستگاه‌ها از جمله اورژانس شد که در هنگام حوادث و بلایای طبیعی 3 وظیفه مهم خود را از جمله تریاژ، انتقال به مراکز درمانی و تأمین بهداشت محیط و درمان بیماری‌های پس از سیل به خوبی انجام دهند.

عضو هیئت علمی گروه معماری، شهرسازی دانشگاه بوعلی‌سینا نیز گفت: زمینه بروز فاجعه در هر منطقه متفاوت است؛ به عنوان مثال در استانهایی جلگه‌ای مانند خوزستان و لرستان بروز فاجعه‌ای مانند سیل بسیار خاص و خطرناک است در حالیکه بروز این اتفاق در استانی کوهستانی مانند همدان، خیلی حاد و خطرناک نیست.

دکتر محمدرضا عراقچیان بیان کرد: در کشور و هر استان، نقشه مخاطرات داریم به طوریکه در این نقشه میزان مخاطرات درجه‌بندی شده و مشخص می‌کند که به کدام نقطه در زمان وقوع حوادث باید توجه بیشتری کرد.

وی با تقسیم‌بندی مخاطرات به طبیعی، انسان‌ساز و تکنولوژی اظهار کرد: سیلی که اتفاق افتاد، جزء مخاطرات طبیعی است که متأسفانه برای جلوگیری از آن نمی‌توان کاری کرد تنها باید هنگام بروز مخاطرات طبیعی، فاجعه را به حادثه تبدیل کرد و میزان ضرر را کاهش داد.

عراقچیان درباره سیل خوزستان، تصریح کرد: سیلی که در این منطقه رخ داد، ناشی از خود استان نبود، بلکه در اثر بارش‌های کوهستانی و شرایط جوی استان‌های همجوار بود. شرایط جوی استان‌های همجوار در بروز بلایای طبیعی در استان تأثیر مستقیم دارد و برای جلوگیری و مقابله با این اتفاقات نیازمند زنجیره مدیریت مخاطرات هستیم.

جانشین معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان همدان نیز با بیان اینکه حادثه‌های طبیعی اخیر درسی بود که طبیعت به ما داد، گفت: درس این بلایا توجه به موضوع تاب‌آوری جامعه در برابر بلایای طبیعی بود.

وی با اشاره به اینکه وظیفه اصلی نیروی انتظامی تأمین امنیت مردم است، اظهار کرد: با بروز این مشکلات اخیر وظیفه نیروی انتظامی چند برابر شد و با توجه به اینکه همدان معین چند استان نیز بود نیروها در حالت آماده‌باش صددرصد به سر می‌بردند که خوشبختانه نه تنها حادثه خاصی برای افراد رخ نداد بلکه شاهد کاهش 50 درصدی سرقت‌ها در ایام نوروز امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته بودیم.

کارشناس مرکز پیش‌بینی هواشناسی استان همدان با بیان اینکه تمام اطلاعات و مدل‌های هواشناسی جهانی هستند، گفت: اگر سامانه بارشی مخرب و قوی باشد ظرف 48 ساعت پیش از ورود سامانه بارشی به تمام دستگاه‌ها و نهادهای دولتی هشدار داده می‌شود.

محمدحسن باقری‌شکیب اظهار کرد: با توجه به آغاز سال جدید و بارش بارانی که در 70 سال گذشته بی‌نظیر بوده است، در ایام عید نیز شاهد ورود دو سامانه پر قدرت بوده‌ایم که سامانه اول اگر چه بارش فراوانی را به همراه داشت اما در واقع هشداری برای وقوع سیل در بارش سامانه دوم بود.

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه پیام‌نور استان همدان نیز اعلام کرد: علائم روانشناختی فجایع حاد با گذشت زمان، به صورت مزمن در افراد باقی می‌ماند و باعث ایجاد زمینه‌های خطرناک در آنها می‌شود.

دکتر نصراله عرفانی با اشاره به اینکه آسیب‌های جسمانی و ظاهری بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و آسیب‌های روحی و روانی فراموش می‌شوند، افزود: مداخله تیم روانشناسی، برای افرادی که علائم در آنها مزمن شده، ضروری است.

عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه بوعلی‌سینا نیز ، با بیان اینکه بلایای طبیعی فعالیت و زندگی استان را تحت تأثیر قرار می‌دهند، گفت: بلایای طبیعی ماهیت اجتماعی دارند بنابراین ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی در بلایای طبیعی بسیار مهم است.

دکتر اسدالله نقدی با تأکید بر آمادگی جامعه و مشارکت مردم در زمان وقوع فجایع طبیعی، اظهار کرد: درک درست و واقعی از ویژگی‌های رفتاری جامعه به مدیریت بحران کمک می‌کند..

نقدی ادامه داد: تاب‌آوری شامل 3 نوع تاب‌آوری سازه‌ای، سازمانی و اجتماعی است به‌طوریکه در تاب‌آوری سازه‌ای شهرها ایمن و استاندارد ساخته شود و در تاب‌آوری سازمانی نیز تاب‌آوری تمامی سازمان‌ها و شهرداری‌ها در مواقع بحران مورد اهمیت است. این جامعه‌شناس با تأکید بر اینکه باید تاب‌آوری اجتماعی در کشور سنجیده شود، خاطرنشان کرد: تاب‌آوری اجتماعی بدین معناست که مردم باید اطمینان داشته باشند که خود و سازمان‌ها در شرایط بحران دوام خواهند آورد و فقط نباید در مواقع بحران به آموزش تاب‌آوری پرداخته شود.این جامعه‌شناس با تأکید بر اینکه باید تاب‌آوری اجتماعی در کشور سنجیده شود، خاطرنشان کرد: تاب‌آوری اجتماعی بدین معناست که مردم باید اطمینان داشته باشند که خود و سازمان‌ها در شرایط بحران دوام خواهند آورد و فقط نباید در مواقع بحران به آموزش تاب‌آوری پرداخته شود.

مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان همدان نیز در این نشست گفت: راه‌های استان همدان دارای زیرساخت‌های خوبی بوده و در سیل اخیر آسیب و خسارت جدی ندید.

مصطفی پناهنده با بیان اینکه در هنگام وقوع بحران راه خط مقدم است و باید باز نگه‌داشته شود، اظهار کرد: اگر جاده‌ها بسته شود کمک‌رسانی‌های دیگر هم مختل می‌شود بنابراین سعی کردیم راه‌های استان مسدود نشود.

وی عنوان کرد: با توجه به اینکه در بسیاری از مناطق همچون استان مرکزی بندها شکافته شده و سیل روستاهای استان همدان را فراگرفته بود و عملاً جاده‌ها از بین رفتند اما عوامل راهداری استان وارد عمل شده و به بازسازی و بازتوانی راه‌ها پرداختند.

معاون هماهنگی امور عمرانی فرماندار همدان نیز با اشاره به همکاری و مشارکت قابل توجه مردم در مهار سیلاب، بیان کرد: خوشبختانه مدیریت و فرماندهی مشکلات در همدان به شکل سامان‌یافته و به دور از موازی‌کاری با مدیریت ستادمدیریت بحران صورت گرفت.

رضا زمانی افزود: شاهد بلوغ در شورای روستا و دهیاری‌ها هستیم این درحالیست که مردم ساکن در روستا با رضایت و جدا از هر گونه مقاومت، موافق هدایت آب به مزارع کشاورزی خود بوده و از آبگرفتگی به طور کامل در روستاها جلوگیری کردند.

معاون فرماندار همدان بزرگترین آیتم در مدیریت بحران را جلوگیری و کنترل بحران‌زدگی ازسوی  مسوولان دانست و تأکید کرد: با مدیریت منطقی و بررسی‌های کارشناسی در شهرداری و فرمانداری‌ها، به‌وسیله مشخص کردن تمامی نقاط  بحران، قنات و رودخانه‌ها برای مقابله با سیل مدیریت سیلاب از سرمنشأ صورت گرفته است.

مدیر مرکز افکارسنجی شعبه همدان گفت: اگر جامعه را به یک انسان تشبیه کنیم می‌توان گفت زمانی که بخشی از آن دچار آسیب می‌شود قلب همه انسان‌ها به درد می‌آید همانطور که اگر بخشی از بدن یک انسان دچار آسیب شود بخش‌های دیگر آن نیز مختل می‌شوند. شاید تا زمانی‌که بحث‌های جامعه‌شناسی چندان مطرح نبود بیشتر، آسیب‌های جغرافیایی و جسمی یک فاجعه مد نظر قرار می‌گرفت اما بعدها به آسیب‌های روحی و روانی نیز توجه شد.