تولید آفت‌کش‌های گیاهی برای کنترل آفات گلخانه‌ای سبزی و صیفی/ مشکل آفت کش گیاه‌پایه در بازار

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، دکتر فرزانه نباتی عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی که از سال 1392 با جهاددانشگاهی همکاری می‌کند در رابطه با طرح "فرمولاسیون و تولید آفت‌کش‌های گیاهی برای کنترل آفات گلخانه‌ای سبزی و صیفی" گفت: این طرح به‌صورت مشترک بین پژوهشکده گیاهان دارویی  و جهاددانشگاهی کهگیلویه و بویراحمد از مهرماه 1398 آغازشده است.

وی اظهار کرد: با توجه به این‌که یکی از چالش‌هایی که کشاورزی امروز با آن روبرو است مساله دفع آفات نباتی است کشاورزان از سموم شیمیایی برای مبارزه با این آفات به‌طور وسیع استفاده می‌کنند. مصرف وسیع این ترکیبات شیمیایی موجب از بین رفتن حشرات مفید و ایجاد مقاومت آفت ها نسبت به این سموم می‌شود.

دکتر نباتی ادامه داد: همچنین مصرف گسترده این ترکیبات شیمیایی باعث آلودگی‌های زیست‌محیطی در منابع آب‌وخاک و انتقال آن به چرخه طبیعی آبزیان، دام و طیور و بازگشت دوباره‌ی این سموم به بدن خود انسان می‌شود. 

عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی بابیان این‌که انباشت سموم در بدن انسان علت بسیاری از بیماری‌هایی  مانند کبد چرب، چاقی‌های مفرط، دیابت، فشارخون، بیماری‌های سیستم عصبی و انواع کانسرها تصریح کرد: بنابراین لازم است که جایگزینی مناسب برای این سموم معرفی گردد. یکی از راه‌کارهای عملی، استفاده از آفت‌کش‌های بیولوژیک و آفت‌کش‌های گیاه‌پایه است.

دکتر نباتی با تاکید بر این که این راه در کشورهای پیشرفته دنیا اجرا و مورد استفاده قرار گرفته و امنیت غذایی را موجب شده است، گفت: ولی متاسفانه در ایران آفت‌کش‌های گیاهی از موضوع تحقیقات دانشگاهی فراتر نرفته است و امروزه در بازار تولید محصولات آفت کش گیاه‌پایه سهم قابل قبولی در بازار ندارند.

وی افزود: با توجه به نیاز روزافزون کشور و وابستگی به واردات آفت‌کش‌های موردنیاز کشاورزی به‌خصوص درزمینه کنترل آفات گلخانه‌ای و جهت رفع مشکل باقیمانده سموم در محصولات تازه خوری مثل سبزی و صیفی هدف این طرح تولید 5 آفت‌کش گیاهی برعلیه آفات گلخانه‌ای کنه، شته، تریپس، سفید بالک و سفیدک پودری است که نه‌تنها باعث تامین بخشی از نیاز آفت‌کش کشور و جلوگیری از خروج ارز می‌شود، بلکه به ایجاد اشتغال پایدار نیز کمک می‌کند. 

دکتر نباتی در رابطه با مدت اجرای طرح اظهار کرد: مدت انجام این طرح 2 سال در نظر گرفته‌شده بود که در حال حاضر تدوین دانش فنی این طرح در پژوهشکده گیاهان دارویی به پایان رسیده و  پرونده 5 فرمولاسیون جهت اخذ مجوزهای لازم به سازمان حفظ نباتات ارائه و پس از تائید جهت انجام تست های نهایی به موسسه تحقیقات گیاه پزشکی ارسال شده است. 

عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی بیان کرد: در بخش مربوط به واحد کهگیلویه و بویر احمد زمین محل احداث کارخانه در گچساران خریداری، پیمانکاران فنی و ساختمانی مشخص، سوله احداث کارخانه آماده و خرید تجهیزات خط تولید به پایان رسیده و درحال حاضر فرآیند نصب تجهیزات در حال انجام است.

دکتر نباتی در رابطه با خلاقیت ها و نوآوری ها در اجرای طرح گفت: جهت تولید آفت کش های طبیعی نیاز به بهره گیری از دانش متخصصان در حوزه کشاورزی، گیاه پزشکی، شیمی و .. است تا ضمن بهره مندی از دانش این افراد بتوان از تجربیات آن ها در زمینه پژوهش و تولید فرمولاسیون های نوآورانه استفاده کرد. 

وی با اشاره به مزایای طرح گفت: تولید این نمونه های آفت کش در داخل کشور و بر اساس دانش بومی باعث کاهش هزینه های تولید محصولات کشاورزی و عدم وابستگی به محصولات خارجی گردیده و همچنین به دلیل ایمن بوده استفاده از این دسته از ترکیبات می تواند در جهت حفظ محیط زیست نیز گام های موثری برداشت. 

عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی استفاده از منابع اولیه گیاهی در تولید این محصولات که بومی کشور است را از نقاط قوت این طرح دانست و گفت: علاوه بر اینکه استفاده از این محصولات مشکل صادرات محصولات کشاورزی به دلیل وجود باقیمانده سموم را مرتفع می کند. 

وی با اشاره به برنامه برای تجاری سازی محصول گفت: احداث کارخانه در گچساران با دیدگاه تجاری سازی این محصولات صورت گرفته و در حال حاضر یکی از نیازهای شدید بخش کشاورزی می باشد.

دکتر نباتی در رابطه با  مشکلات و موانعی پیشروی به سرانجام رسیدن اجرای این طرح و راهکارها برای عبور از آن گفت: در پروژه های تحقیقاتی که وابستگی زمانی وجود دارد از دست دادن  فصل خاص رویش یک گیاه یا تولید مثل و تکثیر یک آفت -که در فصل خاص با شرایط محیطی خاص انجام می شود – به معنی از دست دادن زمان تا سال آینده و در نتیجه تاخیر است. با توجه به همه گیری بیماری کرونا روند پیشرفت این طرح نیز دستخوش شرایط موجود قرار گرفته و مشکلاتی در روند کار ایجاد شد. 

وی ادامه داد: مشکلات تهیه مواد شیمیایی و تجهیزات مورد نیاز با توجه به افزایش قیمت‌ها و به تاخیر افتادن واردات به دلیل شرایط تحریم و کرونا از یک طرف، محدودیت استفاده از ترکیبات ایمن با دسترسی آسان و قیمت مناسب در فرمولاسیون ها از طرف دیگر شرایط انجام طرح را بسیار دشوار می کرد.

عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی تصریح کرد: مستندسازی محصولات، تهیه استانداردهای مورد نیاز و فیلترهای موجود در قوانین اخذ مجوز محصولات آفت کش گیاهی در مراجع مربوطه و همچنین تاخیر در صدور مجوزها نیز از دیگر چالش های این طرح بود. همچنین مشکلاتی مانند عقد قرارداد با پیمانکاران فنی و ساختمانی، خرید ملزومات خط تولید، تامین و اختصاص بودجه مورد نیاز در خصوص راه اندازی واحد تولیدی را می توان عنوان کرد. در کل شرایط ناپایدار اقتصادی کشور امکان برنامه ریزی برای یک بازه زمانی مشخص را نمی دهد.

وی در پایان با اشاره به نقش جهاددانشگاهی در حمایت از پژوهشگران بیان کرد: جهاددانشگاهی با حمایتهای مادی و معنوی از پژوهشگران خود می تواند باعث دلگرمی و ایجاد انگیزه در آنان شود.