موفقیت کار آزمایی بالینی درمان تومورهای مغزی مقاوم به درمان /پیش‌بینی ۳ ساله برای رسیدن به نمونه‌ی تجاری محصول

با توجه به فرارسیدن چهل و دومین سالگرد تشکیل این نهاد پیرامون آخرین وضعیت تعدادی از طرح‌های فناورانه و نوآورانه پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی با دکتر مرضیه ابراهیمی، دکترای ایمنی‌شناسی پزشکی و از پژوهشگران این پژوهشگاه به گفت‌وگو نشستیم:

• چه زمانی فعالیت در جهاددانشگاهی را آغاز کردید؟

در اسفندماه سال 1383 به‌صورت پژوهشگر در حوزه سلول‌های بنیادی به تیم دکتر بهاروند در پژوهشگاه رویان پیوستم و در حال حاضر استاد تمام پژوهشگاه رویان هستم.

• در حال حاضر مدیریت چه پروژه تحقیقاتی را بر عهده دارید؟

تا کنون مدیریت پروژه‌های تحقیقاتی متعددی در حوزه سلول‌های بنیادی سرطان و خون‌ساز را به عهده داشته‌ام و در طول عمر تحقیقاتی تلاش کرده‌ام تا نتایج این پروژه‌ها به‌صورت ارائه خدمات به بیماران و نیازمندان برسد.

در حال حاضر مدیر پروژه درمان تومورهای مغزی به‌واسطه سلول‌های NK، تولید سلول‌های NK از خون‌بند ناف، بررسی اثر سلول‌های NK در ترکیب با سایر داروها برای هدف‌گیری سلول‌های سرطانی در بدخیمی‌های خونی، تولید وزیکول‌های خارج سلولی با قدرت هدف‌گیری سلول‌های سرطانی در چند سرطان مختلف هستم.

• اجرای این طرح‌ها از چه تاریخی آغاز شده است؟

اجرای تمامی طرح‌ها از حدود 3 سال قبل آغاز شده است، برخی از این پروژه‌ها در مراحل پایانی و برخی در حال اجرا می‌باشند.

• در رابطه با ضرورت اجرای این طرح‌های در کشور توضیح دهید.

به‌طور حتم درمان سرطان به‌ویژه سرطان‌های مقاوم به درمان و متاستاتیک با روش‌های مرسوم دارویی امکان‌پذیر نیست. امروزه استفاده از درمان‌های نوین سلولی بر پایه سلول‌های ایمنی در دنیا برای درمان سرطان و ریشه‌کنی آن انقلابی ایجاد کرده است. لذا تحقیقات در این حوزه با ضرورت ایجاد بستر، دانش و فناوری لازم برای ایجاد سلول‌های ایمنی کارآمد برای درمان سرطان‌های مقاوم به درمان آغاز شده و خداروشکر در حال حاضر با کمک رؤسا و مدیران پژوهشگاه رویان، بستر لازم و تکنولوژی مربوطه در این پژوهشگاه وجود استقرار یافته است.

• طبق برنامه‌ریزی‌ها اجرای این طرح چه زمانی به پایان می‌رسد؟

فاز اول کار آزمایی بالینی درمان تومورهای مغزی مقاوم به درمان با موفقیت به پایان رسیده است.

• چه برنامه‌ای برای تجاری‌سازی محصول به‌دست‌آمده دارید؟

با توجه به دستیابی به تکنولوژی و به‌منظور تسهیل روند توسعه تجاری‌سازی و ارائه خدمات، با استقرار در مرکز رشد رویان و با نام شرکت دانش‌بنیان کیان ایمن سلول در حال فراهم آوردن زمینه‌های تجاری شدن این فرآورده سلولی و خدمات مربوطه به بیماران هستیم. امید است تا 3 سال آینده بتوانیم به نمونه محصول تجاری شده دست‌یابیم.

• چه مشکلات و موانعی پیشروی به سرانجام رسیدن اجرای این طرح وجود دارد؟

مشکلات پیش روی طرح‌های فناورانه حوزه بیولوژیک بسیار است. بخشی از این مشکلات درون سازمانی و بخشی دیگر فراسازمانی است. از مشکلات درون سازمانی می‌توان به کمبود بودجه، عدم توجه به طرح‌های کلان، عدم چابکی در تدوین آیین‌نامه‌ها، ضعف آیین‌نامه‌های مربوط به مالکیت فکری و یا آیین‌نامه‌های تجاری‌سازی و عدم آموزش کافی فناوران اشاره کرد. البته نباید همدلی و همکاری تیم‌های پشتیبان در پژوهشکده سلول‌های بنیادی پژوهشگاه رویان را نادیده گرفت. به عبارت بهتر اگرچه ضعف‌هایی در امور سازمانی دیده می‌شود، اما پیشرفت در سازمان‌های کوچک‌تر همچون پژوهشگاه رویان به‌واسطه همت جمعی رؤسا و مدیران است. از جمله مشکلات فراسازمانی می‌توان به سیاست‌گذاری‌های کلان کشور اشاره کرد که در بحبوحه تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی گریبان گیر پروژه‌های پژوهشی می‌شود.

• به نظر شما جهاددانشگاهی چه نقشی می‌تواند در توسعه زیست‌بوم نوآوری، به ویژه برای نخبگان کشور داشته باشد؟

به‌طور حتم جهاددانشگاهی به‌عنوان نهاد بالادستی نقش بسیار مهمی در توسعه زیست‌بوم نوآوری دارد؛ به‌طوری‌که به چیره‌دستی همه اعضا کمک می‌کند.

جهاددانشگاهی می‌تواند در فراهم آوردن بسترهای آموزشی لازم برای ایجاد فرهنگ نوآوری، ترسیم خطوط راه به‌صورت شفاف با هدف‌گذاری مناسب حمایت از فعالیت‌های نوآورانه و معرفی نخبگان این عرصه به سازمان‌های حامی با حمایت کلان، تعیین نقشه راهبردی توسعه زیست‌بوم نوآوری در سطح کلان کشور، توجه به ایجاد اقتصاد دانش‌بنیان و حل مشکلات ملی، هدف‌گذاری کلان در عرصه بین‌المللی، توجه به نوآوران نخبگان سازمانی، رفع موانع و تسریع امور مربوطه ایفای نقش کند.

• در پایان اگر نکته خاصی در رابطه با این طرح و یا اجرای پروژه‌های تحقیقاتی توسط جهاددانشگاهی دارید، بفرمایید.

از دید بنده که به مدت 18 سال در جهاددانشگاهی در حال خدمت بوده‌ام، این سازمان را در جایگاه مقدس و خاص می‌دانم. علت بودنم، ماندم و فعالیتم، اعتقاد به جهاددانشگاهی برای اصلاح امور با توجه به مشکلات ملی است. هم‌افزایی برای حل مشکلات سلامت جامعه به‌خصوص بیماران مبتلابه سرطان، با جلب‌توجه خیرین، صنایع بزرگ و بزرگ‌مردان ایران‌زمین، می‌تواند جایگاه این سازمان مقدس را در قلب مردم ارتقا بخشیده و ارزش این سازمان را به دولت‌مردان ثابت کند.