در نشست خبری سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی مطرح شد:
برگزاری سمپوزیوم سلول‌های بنیادی در خردادماه/سخنرانی بیش از ۲۲ استاد خارجی و داخلی
سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی در خردادماه برگزار و بیش از ۲۲ استاد خارجی و داخلی در این سمپوزیوم سخنرانی می کنند.
دکتر حمیدرضا بیدخوری رییس جهاددانشگاهی خراسان رضوی و دبیر علمی سومین سمپوزیوم اظهار کرد: کنسرسیوم MashhadStemCells، یک تلاش علمی شاخص در حوزه سلول‌های بنیادی است که برای تمرکززدایی از پایتخت و ایجاد همگرایی در فعالیت‌های منطقه‌ای پزشکی بازساختی در شمال شرق کشور در نظر گرفته می‌شود.
وی ادامه داد: این کنسرسیوم به همت سه مرکز سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار می‌شود. دیگر مراکز علمی استان عضو وابسته به این کنسرسیوم هستند و با ما در ارتباط‌اند.
دکتر بیدخوری افزود: در کنار این مراکز، پژوهشگاه پرافتخار رویان جهاددانشگاهی حضور دارد که در زمینه سلول‌های بنیادی شاخص است و فعالیت‌های خود را در شمال شرق کشور از طریق این کنسرسیوم راهبری می‌کند و در موارد متعددی با این مرکز انتقال دانش فنی داشتیم. هدف این کنسرسیوم تنها برگزاری برنامه‌های علمی نیست بلکه برنامه‌های علمی ابزاری برای ارتقای سطح دانش و فناوری هستند تا در نهایت هر زمان این درمان‌ها در مرحله‌ای که بتواند برای مردم استفاده بالینی داشته باشد، برای مردم استان استفاده کنیم.
دبیر علمی سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی تصریح کرد: با توجه به اینکه ما همیشه از موازی کاری در حوزه فناوری رنج می‌بریم، این حرکت جمعی برای ایجاد همگرایی منطقه‌ای ایجاد شده است. خوشبختانه در این رشته علمی که در دنیا رشته بسیار پر هزینه‌است، این همگرایی در استان ما وجود دارد و شاهد به حداقل رسیدن این موازی کاری‌ها هستیم و امیدواریم در سال‌های آینده به حالت بهینه‌تری هم به لحاظ حذف موازی کاری و ارتقای همگرایی برسد.
وی عنوان کرد: با توجه به اینکه به بین‌المللی بودن این برنامه لازم بود مراکزی را در خارج از کشور به‌صورت همیشگی یا برای موضوع خاصی که محور برنامه قرار می‌گرفت، با آن‌ها ارتباط مستمر پیدا کنیم. ۲۰۱۷ MashhadStemcells این فرصت را برای ما فراهم کرد تا با دانشگاه مالزی (UKM) تفاهم‌نامه‌ای امضا کنیم و این تفاهم‌نامه از همان ابتدا در دیدار حضوری که در این سازمان انجام شد، شکل گرفت و نشست‌های مجازی مستمری داشتیم که حاصل آن، انجام طرح‌های تحقیقاتی مشترک بود.
دکتر بیدخوری خاطرنشان کرد: اکنون طرحی را هم برای گرفتن گرنت و منبع مالی از مراکز بین‌المللی تعریف کردیم. خوشبختانه این مرکز اکنون به‌صورت ساختاری با سمپوزیوم همکاری می‌کند و یکی از برگزارکنندگان آن است. همان‌طور که با مرکز دانشگاه مودنا رجیو امیلیا ایتالیا، در همان نوبت ارتباطی برقرار شد و پروفسور ماسیمو دامینیچی هم به‌عنوان یکی از دو دبیر کنگره ایفای نقش می‌کند.
وی بیان کرد: اکنون این برنامه بسیار تخصصی با هدف بحث سلول‌های بنیادی با دو محور وزیکول‌های خارج سلولی و تشخیص زودهنگام سرطان و درمان هدفمند ۱۱ و ۱۲ خردادماه برگزار خواهد شد. برای این دوره ساختار را به‌صورت هیبرید انتخاب کردیم که به‌صورت مجازی و حضوری در خدمت اساتید بین‌المللی باشیم.
دبیر علمی سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی خاطرنشان کرد: تعدادی از مخاطبان ایرانی هم به‌صورت حضوری در سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی در این برنامه حضور خواهند یافت. تاکنون موفق شدیم ۲۲ سخنران از اساتید بنام این رشته از خارج کشور و تعدادی از داخل کشور داشته باشیم.
وی اضافه کرد: موردی که برای ما مهم بود این است که تنها مهمانان بین‌المللی نباشند و مخاطبان هم بین‌المللی باشند، برای این موضوع دو کار را انجام دادیم که دانشگاه مالزی طبق تفاهم‌نامه، مخاطبان خوبی در مالزی دارد و همچنین انجمن علمی در بحث سلول‌های بنیادی و مهندسی بافت دارند که آن انجمن از این برنامه حمایت می‌کند.
دکتر بیدخوری اظهار کرد: ما به این موضوع هم بسنده نکردیم و یک شبکه دانشجویی در سطح بین‌المللی به‌طور خاص در مورد این سمپوزیوم کار می‌کند و مشتاقانه پذیرفتند که در این برنامه شرکت کنند. ما شبکه‌ای از دانشجویان علاقه‌مند از سراسر دنیا داریم که در زمینه پایان‌نامه و تحقیقات پژوهشی که دارند به ما کمک خواهند کرد.
وی افزود: یکی از زیرساخت‌هایی که برای کاربست سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌ها لازم است، مقررات مناسب با دو هدف است. تسهیل فناوری‌های موجود برای رسیدن به بالین، جلوگیری کردن از درمان‌های غیرعلمی و آن‌هایی که مبتنی بر دانش نیست و ممکن است براساس سوء استفاده از بخشی از کادر درمان اتفاق بیافتد.
دبیر علمی سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی گفت: خوشبختانه کشور ما در این زمینه شهره نیست و چنین مواردی کم اتفاق می‌افتد اما مواردی هم وجود دارد و ما متاسفانه سلول درمانی غیرمجاز داریم. این مقررات نقش کلیدی دارد. ما احساس کردیم در کشورمان موانعی که در ۳ تا ۴ سال گذشته وجود داشته با هم‌فکری دیگر اعضای کنسرسیوم شناسایی کنیم، به همین دلیل ما برای کمک به وزارت بهداشت یکی از جلسات این سمپوزیوم را به این امر مهم اختصاص دادیم.
وی تصریح کرد: امیدواریم که بتوانیم با برگزاری این نشست، پیشنهادهای خود را برای بهبود مقررات سلول درمانی در کشور برای طب بازساختی که برای استفاده از سلول‌های بنیادی و قسمت عاری از سلول است به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کنیم تا به بهبود این مقررات کمک کنیم.
دکتر بیدخوری خاطرنشان کرد: ما از تابستان سال جاری کار آزمایی بالینی فاز چهار را در مرحله نهایی انجام دادیم که مفید بودن آن ثابت شده است و این فاز چهار با همکاری شرکت سلتک فارمد که یکی از دو کارخانه تولید سلول است و همچنین با مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اولین کارخانه تولید سلول کشور ما به شمار می‌رود.
وی اضافه کرد: این مجموعه وابسته به نهاد جهاددانشگاهی و پژوهشگاه رویان در تهران است. ما از ابتدای تابستان امسال، درمان بعضی از بیماری‌های عصبی که با سلول غیر از خود بیمار که سلول‌های آلوژن نام دارد تا به حال بیشتر تمرکز سلول درمانی این بود که از خود فرد سلول می‌گرفتند و برای خودشان استفاده می‌کردند.
وی بیان کرد: اکنون برای اولین بار کارآزمایی در استان و با همکاری سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی و شرکت سلتک فارمد انجام می‌شود. جهاددانشگاهی برای تشخیص زودهنگام و درمان هدفمند سرطان پستان برنامه جامعی دارد و مجلس شورای اسلامی ماموریتی را در سال جاری به جهاددانشگاهی داده تا شبکه‌ای برای تشخیص زودهنگام و درمان هدفمند سرطان پستان ایجاد کند.
دبیر علمی سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی عنوان کرد: طی نشست‌هایی که در دفتر مرکزی جهاددانشگاهی برگزار شد، می‌خواهیم اولین استانی باشیم که در این زمینه این مرکز را راه‌اندازی می‌کنیم. تاکید ما در فرآیند بیماریابی، اطلاع‌رسانی، هدایت کردن و حمایت کردن از بیمار در مراحل مختلف است.
وی گفت: ما اولین عضو شهرستانی شبکه خواهیم بود که در زمینه آغاز این مأموریت فعالیتش را شروع خواهد کرد، همان‌طور که برای سال ۱۴۰۱، مجلس شورای اسلامی هم این مأموریت را به جهاددانشگاهی واگذار کرده است.
رییس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به اینکه درمان‌هایی برای مفاصل آرتروز و مشکلات مفصلی از اولین مواردی بود که سلول درمانی آن آغاز شد و پاسخ خوبی هم داد، افزود: اتفاقاً در بین آسیب‌های مفصلی، آن‌هایی که حاصل آسیب‌های ورزشی باشد بهترین پاسخ به درمان را دادند. از سلول‌های مزانشیمی برای درمان زانو و دیگر مفاصل هم استفاده می‌شود زیرا زمانی که در فردی مسن باشد و حاصل یک بیماری زمینه‌ای باشد، اثر سلول درمانی کمتر است.
ایران را به‌عنوان پایتخت سلول‌های بنیادی می‌شناسند
در ادامه دکتر احمدرضا بهرامی رییس سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی اظهار کرد: در حال حاضر در سازمان ملل متحد رویکردی برای تضمین توسعه پایدار اتخاذ شده است و یکی از مهم‌ترین رویکردهای قرن ۲۱، پرداختن به علوم نوین است. علوم نوین شامل علوم مربوط به سلول‌های بنیادی نیز می‌شود.
وی ادامه داد: خوشبختانه کشور ما به‌سرعت و به‌خوبی با رویکردهای بین‌المللی منطبق شده است و به همین دلیل، ما در زمینه علوم نوین جزو کشورهای پیشرو دنیا هستیم. پیشرفت در زمینه علوم نوین خصوصاً سلول‌های بنیادی در کشور جزو اولویت‌های ملی قرارگرفته است.
دکتر بهرامی در خصوص وضعیت ایران در زمینه علوم نوین در سطح جهان، گفت: در خارج از کشور خصوصاً در کشورهای آسیایی ایران را به‌عنوان پایتخت سلول‌های بنیادی می‌شناسند. کشورهای خارجی با سنجش تمام جوانب ایران را به رسمیت می‌شناسند اما براساس آنالیزهای داخلی ما از ظرفیت کامل کشور استفاده نمی‌کنیم. به عبارتی فرایند دانش به بالین در کشور ما دلگرم‌کننده نیست. به‌عنوان‌مثال اگر شخصی دارد بر روی سلول‌های بنیادی پژوهش انجام می‌دهد، شکست بخورد هیچ سیستمی برای حمایت پژوهشگر وجود ندارد.
مزیت سلول‌های بنیادی قابلیت بالای درمانی آن است
دکتر مریم مقدم متین دبیر سومین سمپوزیوم بیان کرد: ما سلول‌های مختلفی در بدن داریم که بعضی از این انواع، سلول‌های بنیادی و تمایز یافته هستند که می‌توانند عملکرد نهایی را انجام دهند. خوبی سلول‌های بنیادی این است که قابلیت تکثیر دارد و می‌توانند منبع بزرگ‌تری از سلول را داشته باشند.
وی افزود: اگر بتوانیم به این سلول‌ها دسترسی داشته باشیم، منبع زیادی از سلول‌ها را در اختیار داریم و می‌توانند در جایگاهی که می‌خواهد تزریق و تکثیر شود و سلول بیشتری تولید کند. همچنین می‌تواند به سلول‌های مورد نظر تبدیل شود؛ بنابراین هم قابلیت تکثیر بالایی دارند و هم قابلیت تمایز یا تبدیل شدن به سلول‌های مورد نظر که در بافت بیمار آسیب دیده است، به کار گرفته می‌شوند. این سلول‌ها موادی را ترشح می‌کنند که باعث می‌شود سلول‌های بنیادی که در بافت آسیب دیده وجود دارد، تحریک شوند.
دبیر سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی تصریح کرد: همچنین انواع دیگر آن‌ها می‌توانند در کاهش التهاب نقش داشته باشند. به‌طورکلی انواع سلول‌ها یا انواع سلول‌های بنیادی ویژگی متفاوت و مطلوبی دارند که می‌توانند باعث تسریع درترمیم شوند و به بهبود بافت آسیب دیده کمک کنند.
وی عنوان کرد: زمانی که انواع این سلول‌ها به وجود آمدند، می‌توانند کاربردهای زیادی در درمان بیماری‌های مختلف داشته باشند. جهاددانشگاهی خراسان رضوی و دانشگاه علوم پزشکی مشهد مشغول درمان‌ها و مدل کارآزمایی بالینی است که در فازهای مختلف کارآزمایی بالینی در حال انجام است.
متین مقدم خاطرنشان کرد: جهاددانشگاهی خراسان رضوی می‌تواند بخشی از سلول درمانی‌ها را در شرق کشور انجام دهد. البته هیچ مشکلی در انجام سلول درمانی برای این مجموعه وجود ندارد و برای بعضی از درمان‌ها به‌صورت کارآزمایی بالینی برای بیماری‌هایی مانند آرتروز، پیسی، رفع چروک صورت، فلج مغزی در اطفال و ... انجام می‌شود.
وی بیان کرد: بنابراین این موارد مدل‌هایی است که مجوز گرفته و بدون نیاز به کارآزمایی، انجام می‌شود و هر فردی که نیاز داشته باشد با نظر پزشک از این درمان‌ها استفاده می‌کند.
مقدم متین خاطرنشان کرد: به‌جز این سلول‌ها و انواع سلول‌های بنیادی مختلفی که برای درمان استفاده می‌شود، مدتی است که تلاش می‌شود تا از فرآورده‌ها یا تولیدات این سلول‌ها به‌عنوان نسل آینده درمان به کار گرفته شود و به‌جای تزریق سلول، فرآورده‌ها را به بیمار تزریق کنیم که یکی از این فرآورده‌ها وزیکول‌های خارج از سلول است. تمرکز اصلی این دوره از سمپوزیوم روی این وزیکول‌های خارج سلولی است.
وی خاطرنشان کرد: خوبی این وزیکول‌ها این است که مواد مؤثره زیادی دارند که می‌توانند اثرات درمانی داشته باشند و بعضی از مشکلات سلول درمانی را ندارند و نگه‌داری و پایداری از آن‌ها بیشتر است. همچنین مشکلات ایمنی که ممکن است سلول‌ها داشته باشند را ندارند و می‌توان در آزمایشگاه فاکتورهایی را به آن‌ها اضافه کرد. سلول‌های بنیادی مزانشیمی، یکی از سلول‌های بنیادی مهمی هستند که برای درمان کاربرد دارند. ۴۴ کارآزمایی در ایران ثبت شده که رتبه اول در خاورمیانه را دارد. به دلیل اینکه چالش‌های کمتری دارد، قطعاً پیشرفت بیشتری خواهد داشت. این امر مهم بسیار امیدبخش و دارای نتایج خوبی است که در آینده خروجی خواهد داشت.
دکتر معین فرشچیان عضو هیات علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی در ادامه مراسم، تصریح کرد: یکی از زمینه‌هایی که قرار است ما در این سمپوزیوم به بحث بگذاریم و تبادلات علمی صورت گیرد، بیماری سرطان است که یکی از چالش‌های ما به شمار می‌رود؛ بنابراین بحث تشخیص سرطان، در این حوزه مهم و حیاتی است و همچنین فناوری‌های جدیدی که به‌منظور تشخیص سرطان استفاده می‌شود، لازم است در این حوزه دانش کافی را داشته باشیم و به مباحث تئوری و نظری بپردازیم و از فناوری‌ها و متدهای جدید آزمایشگاهی به کار گیریم تا بتوانیم روش‌های موثرتری را برای کلینیک و پاراکلینیک معرفی کنیم.
دبیر علمی سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی اظهار کرد: در آزمایشگاه تحقیقاتی جهاددانشگاهی فعالیت‌های خوبی به‌منظور روش‌های جدید صورت گرفت و ما در این سمپوزیوم مهمان‌هایی از مراکز درمانی کشورهای منطقه به‌ویژه قطر داریم که در حوزه نقشه‌برداری‌های ژنتیکی پیشگام هستند.
دکتر فرشچیان بین کرد: یکی از اهداف این سمپوزیوم، ایجاد همگرایی بیشتر در جهت استفاده از قابلیت‌های مراکز مختلف به‌منظور هم‌افزایی آن است. یکی از زمینه‌هایی که روی آن تاکید داریم؛ پزشکی شخص محور است؛ بنابراین نیازمند سرمایه‌گذاری بالایی هستیم تا بتوانیم در شرق کشور خدمات خوبی را به بیماران ارائه دهیم که البته بخشی از این سرمایه‌گذاری‌ها در مشهد انجام شده است.