تولید ترکیبات ضدسرطان از گیاه دارویی پروانش

مهندس همتی ادامه داد: طبق آمار معاونت غذا و دارو هر سال به طور متوسط بیش از 30 میلیارد تومان از این دارو در کشور مصرف می شود که 95% آن وارداتی است. با توجه به مقدار بسیار کم این آلکالوئیدها در گیاه پروانش (یک تن برگ خشک پروانش فقط حاوی حدود 3 گرم وین کریستین می ‌باشد) استفاده از روشهای بیوتکنولوژی برای افزایش تولید این ترکیبات با ارزش اجتناب ناپذیر است.

وی گفت: بیورآکتورها، مهمترین ابزار در تولید تجاری متابولیت‌های ثانویه از طریق روش‌های بیوتکنولوژی، محسوب می‌شوند و از آنجا که تقاضای بسیار برای وین بلاستین و وین کریستین وجود دارد و میزان آنها در مواد خام اولیه استخراج شده از پروانش کم است، گروه پژوهشی تولید و بهبود متابولیتهای ثانویه گیاهی در سامانه های زیستی با همکاری گروهها و مرکز خدمات تخصصی معاونت پژوهشی جهاددانشگاهی آذربایجان غربی با توجه به حساسیت این موضوع سعی در کسب دانش فنی تولید این مواد با ارزش دارویی در بیوراکتور را دارد.

همتی اظهار کرد: در این پروژه از دانش فنی بومی که پس از سال ها تحقیق در مجموعه جهاددانشگاهی آذربایجان غربی به دست آمده است، استفاده می شود و گروه پژوهشی تولید و بهبود متابولیتهای ثانویه گیاهی در سامانه های زیستی تحقیقات در زمینه کشت اندام های گیاهان دارویی و تولید متابولیت های ثانویه گیاهی با ارزش در بیورآکتور را از چندین سال پیش شروع کرده است.

وی افزود: این گروه تاکنون موفق به طراحی و ساخت بیورآکتورهای نوع بالونی هوا بالابر با حجم 5 و 10 لیتر شده است. نتایج کشت ریشه های مویین گیاهان دارویی انجام شده در این بیورآکتورها (سرخارگل، سنبل الطیب، بذرالبنج، شابیزک، و ...) موفقیت آمیز بوده است.

مدیر گروه پژوهشی تولید و بهبود متابولیتهای ثانویه گیاهی در سامانه های زیستی گفت: با توجه به اهمیت گیاه پروانش و ترکیبات مشتق شده از آن، گروه پژوهشی تولید متابولیت های ثانویه در سامانه های زیستی جهاد دانشگاهی واحد آذربایجان غربی از دو سال پیش فعالیت تحقیقاتی خود را بر روی این گیاه آغاز نموده است.

همتی اظهار کرد: در صورت موفقیت آمیز بودن نتایج طرح ضمن کسب دانش فنی تولید ترکیبات ضد سرطان وین کریستین و وین بلاستین از طریق بیوراکتور و استخراج و خاص سازی آن، پایلوت نیمه صنعتی تولید این دو ترکیب با ارزش از طریق بیوراکتور که دانش ساخت آن متعلق به گروه است ایجاد خواهد شود تا علاوه بر تامین نیاز داخلی این ترکیبات، همچنین امکان صادرات و افزایش درآمد ناخالص ملی برای کشور نیز فراهم گردد.

وی با اشاره به اهمیت استراتژیک طرح در سطح ملی خاطر نشان کرد: براساس پی گیری های مختلف مدیریتی و علمی این طرح ارزشمند بعنوان یکی از 10 طرح شاخص و کلان پژوهشی استان انتخاب گردیده و بعد از دفاع در کارگروه های مختلف مدیریتی و علمی 50 درصد اعتبار پژوهشی استان آذربایجان غربی با تصویب در کارگروه پژوهش و فناوری و نوآوری استان در مقایسه با 9 طرح مابقی به این طرح تخصیص یافته است که نشان از اهمیت این طرح برای کشور دارد که می تواند یک نکته خوبی برای ارزش آفرینی فناورانه برای جهاددانشگاهی واحد آذربایجان غربی تلقی گردد.

مهندس همتی اظهار کرد: بعد از ابلاغ طرح و پرداخت فاز اول اعتبار مورد نیاز، با توجه به عدم وجود بیوراکتور نوع بالونی هوا بالابر که موردنیاز طرح بود، استعلامات موردنیاز برای خرید تجهیزات ساخت بیوراکتورها، مواد شیمیایی، استاندارد ترکیبات وین کریستین، وین بلاستین، ویندولین و کاتارانتین و سایر موارد مورد نیاز انجام شد که در حال حاضر به همت پژوهشگران گروه پژوهشی تولید و بهبود متابولیتهای ثانویه گیاهی در سامانه های زیستی 10 بیوراکتور شیشه ای 10 لیتری و 17 بیوراکتور شیشه ای 15 لیتری همراه با سایر لوازم مورد نیاز ساخت و مستقر گردیده اند و آماده استفاده تخصصی می باشند.

وی اظهار کرد: همزمان با ساخت بیوراکتورها، به منظور انتخاب رقم برتر، بذر10 رقم مختلف گیاه دارویی پروانش تهیه شده و در گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. علاوه براین بذر ارقام مختلف برای تولید گیاهان استریل و انجام مراحل بعدی طرح، در شرایط درون شیشه ای نیز کشت شدند.

مدیر گروه پژوهشی تولید و بهبود متابولیت های ثانویه گیاهی در سامانه های زیستی گفت: با استفاده از نتایج فناورانه طرح گام ارزنده ای از تحقق اقتصاد مقاومتی بر مبنای یافته های فناورانه از طریق جهاددانشگاهی استان در سطح ملی برای حرکت به سمت خودکفایی در تولید مواد اولیه محصولات دارویی و جلوگیری از واردات مواد ارزشمند دارویی که تحت تاثیر تحریمها سلامت جامعه به خطر می افتند برداشته شود.