رییس جهاددانشگاهی تاکیدکرد:
بهره‌مندی نظام حکمرانی از توانمندی‌های جهاددانشگاهی/ تجلی باور «ما می‌توانیم» در این نهاد
/ جهاددانشگاهی، نماد عبور از موانع با باور توان ایرانی /
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، امسال در شرایطی به استقبال 16 مردادماه، چهل و یکمین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی می‌رویم که گذر از موانع با باور توان ملی جوانان این مرزوبوم با سرعت بیشتری در دستور کار این نهاد قرارگرفته است و پژوهشگران و محققان این نهاد در پرتو ایمان و با مجاهدت، سخت‌کوشی و ابتکار، آن‌هم در شرایط تحریم توانسته‌اند به کارهای دشوار و خطیری در عرصه فناوری و فرهنگ مبادرت ورزند.
از ابتدای تشکیل نهاد انقلابی جهاددانشگاهی در سال 1359 فرهنگ‌سازی باور «ما می‌توانیم» با اتکا به توان ملی در تمامی اقدامات جهادگران قرار داشته و تأمین بسیاری از نیازهای کشور در حوزه‌های مختلف ره‌آورد طبیعی این تفکر بوده است.
در آستانه چهل و یکمین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی با دکتر حمیدرضا طیبی رییس جهاددانشگاهی پیرامون تشریح آخرین دستاوردها و اولویت‌های اصلی این نهاد انقلابی در ادامه‌ی حیات‌اش به گفت‌وگو نشستیم.
آقای دکتر طیبی؛ در شعار چهل و یکمین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی، از این نهاد به‌عنوان نماد عبور از موانع با باور توان ایرانی نام‌برده شده است. به نظر شما جهاددانشگاهی در این مسیر چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟
با سلام و تبریک فرارسیدن ایام سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی خدمت جهادگران و همکاران عزیز و هم دوستداران پیشرفت دانش‌بنیان و توسعه پایدار کشور عزیزمان در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و بهداشتی و سایر امور. بارها به این موضوع، چه این‌جانب و چه دیگران اشاره‌کرده‌اند که دنیای غرب با غفلت مسلمانان، دست یافتن به توسعه علمی و فناورانه را در انحصار خودش حفظ کرد و تا حد امکان اجازه نداد سایر کشورها به توسعه علمی و فناورانه دست پیدا کنند. آنها با ثروت و رفاهی که چه از طریق پیشرفت و برنامه‌ریزی و یا غارت منابع سایر کشورها از محل اقتدار اقتصادی و نظامی به دست آوردند تلاش کرده و می‌کنند که نخبگان کشورهای توسعه‌نیافته و درحال‌توسعه را به کشورهای غربی جذب کنند تا انحصار توسعه علمی و فناورانه در خودشان باقی بماند.
آنها سال‌ها فرهنگ‌سازی کردند که حلال همه مشکلات چشم آبی‌ها هستند و از این طریق عدم خودباوری را در سایر ملل القا می‌کنند. در قبل از انقلاب کشور ما هم از این شیطنت غربی‌ها بی‌بهره نبود، اما با پیروزی انقلاب و ایجاد روحیه خودباوری در مردم با دم مسیحائی حضرت امام (ره) جوان‌های مؤمن، انقلابی و عاشق توسعه و پیشرفت جمهوری اسلامی با تشکیل نهادی علمی و فرهنگی به نام جهاددانشگاهی در ۱۶ مرداد ۱۳۵۹ تلاش کردند با انجام فعالیت‌های شاخص فرهنگی، علمی و فناورانه آن‌هم با توان ایرانی اثبات کنند که امکان انجام این فعالیت‌ها و حل مشکلات کشور با اتکا و باور به توان جوانان و نخبگان ایرانی وجود دارد؛ بنابراین نقش جهاددانشگاهی از ابتدا فرهنگ‌سازی باور «ما می‌توانیم» با اتکا به توان ملی کشور بوده است و باید این راه را با شدت بیشتری و انجام فعالیت‌های شاخصش ادامه دهد. البته تأمین بسیاری از نیازهای کشور در حوزه‌های مختلف ره‌آورد طبیعی این تفکر بوده است.
در سال 1398 با اعتماد و حمایت مقام معظم رهبری از جهاددانشگاهی، اجرای 31 طرح فناورانه توسط این نهاد آغاز شد و در سال 1399 تعداد آنها به 41 طرح رسید؛ هم‌اکنون این طرح‌ها در چه وضعیتی هستند و در آینده نزدیک شاهد به بار نشستن چه تعداد از آنها خواهیم بود؟
حدود ۷۰ درصد طرح‌ها از پیشرفت ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی برخوردار هستند و ۳۰ درصد نیز پیشرفت ۱۰ تا ۴۰ درصد دارند. تمامی این طرح‌ها دارای فناوری بسیار پیشرفته بوده و به‌صورت طبیعی دستیابی به کسب فناوری آن‌هم در شرایط تحریم که تأمین قطعات، مواد اولیه و تجهیزات موردنیاز که خارجی هستند و با دشواری زیاد مواجه است، سخت و زمان‌بر می‌شود. در برخی از پروژه‌ها نیز ما با کارفرمایان این شرط را گذاشته‌ایم که هزینه تأمین فناوری با جهاددانشگاهی و تضمین خرید با آنها که مورد موافقت نیز قرار گرفته است، اما چون فناوری برای اولین بار در کشور تولید می‌شود نیاز به ترک تشریفات و یا داشتن مجوز تولید بار اول دارد که در سیستم‌های دولتی انجام آنها بسیار کند و زمان‌بر است. در کمال تأسف در اجرای برخی از پروژه‌ها کارشکنی هم می‌کنند. درهرصورت به لحاظ توان علمی در اجرای آنها هیچ مشکلی وجود ندارد و منتظر حل مشکلات جهت اجرای آنها هستیم و امیدواریم تا پایان سال ۱۲ فناوری جدید را به بهره‌برداری برسانیم.
در کنار این دستاوردها، آیا برنامه‌ها و طرح‌هایی نیز بوده‌اند که باوجود ظرفیت‌های جهاددانشگاهی تحقق آنها عملیاتی نشده باشد؟ مهم‌ترین موانع در این راه چیست و چگونه می‌توان از آنها عبور کرد؟
یکی از موضوع‌هایی که خیلی علاقه‌مند بودیم با توجه به توان علمی موجود در مجموعه جهاددانشگاهی و با همکاری چند موسسه دیگر کارکنیم و نیاز به منابع مالی زیاد داشت بحث واکسن‌کرونا بود که متأسفانه فرصت کار برای جهاددانشگاهی فراهم نشد. یکی از موارد ضروری و بااهمیت در کشور این است که واگذاری پروژه‌های بزرگ تحقیقاتی و فناورانه اولاً به‌صورت مأموریت محور باشد و ثانیاً تیم مجری بر اساس شاخص‌ها و قابلیت انتخاب شوند و نه بر اساس روابط خوش‌آمد این و یا آن سازمان. در جهاددانشگاهی ظرفیت اجرای پروژه‌های بزرگ پژوهشی و فناورانه راداریم، ولی اجرای آنها تمهیدات و امکانات می‌خواهد. بسیار علاقه‌مند بودیم که برای سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ هم همان روش سال‌های ۹۸ و ۹۹ برای تأمین منابع مالی برای تولید تعداد دیگری از فناوری‌های موردنیاز کشور فراهم شود. فهرست این فناوری‌ها هم تهیه و قرار شد بخشی از منابع با کمک مجلس محترم شورای اسلامی و موافقت سازمان برنامه‌وبودجه از محل بودجه عمومی کشور تأمین شود. اما در بودجه سال ۱۴۰۰ بخشی از این مبلغ اختصاص داده شده به جدول ۹ برده شد که امکان تخصیص آن کم است، به همین دلیل در پیگیری‌های انجام‌شده، مدیران و کارشناسان دلسوز سازمان برنامه و بودجه که در جریان توانمندی جهاددانشگاهی در اجرای ۴۱ پروژه فناورانه هستند قول داده‌اند به تخصیص بهتر بود جهاددانشگاهی کمک کنند. مشکل دیگری که با آن مواجه هستیم کندی در تصمیم‌گیری برای استفاده از فناوری‌های تولیدشده، علی‌رغم نیاز به آنها و حتی موافقت و اصرار مدیران ارشد در عقد قرارداد برای استفاده از آنها است. تحلیل این مشکلات قدری حساس و زمان‌بر است که در حوصله این مصاحبه نمی‌گنجد.
در کنار اقدامات شاخص پژوهشی، جهاددانشگاهی در حوزه فرهنگی چه سیاستی را دنبال می‌کند؟ از طرفی در ساختار جدید معاونت آموزشی، کارآفرینی و اشتغال نیز جزء مأموریت‌های این معاونت قرارگرفته است و در حوزه تجاری‌سازی فناوری نیز موضوع اقتصاد دانش‌بنیان به مأموریت‌های قبلی اضافه‌شده است؛ این تغییر ساختار‌ها چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟
در حوزه فرهنگی ما دو سیاست را از طریق امکانات در اختیار خود پیگیری می‌کنیم. البته در سال‌های اولیه تشکیل جهاددانشگاهی ایجاد این امکانات و ساختارهایی مثل خبرگزاری‌های ایسنا و ایکنا؛ سازمان‌های انتشارات و فعالیت‌های قرآنی و ... توسط دانشجویان فعال به‌عنوان نمودهای ایجاد خودباوری جوانان در جهاددانشگاهی شکل گرفت، ولی اکنون‌که به سازمان‌های حرفه‌ای تبدیل‌شده‌اند، هم ارتقاء خصوصیات فرهنگی در میان دانشجویان و مردم و هم ارتقاء خصوصیات و ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه را از طریق آنها پیگیری می‌کنیم. همچنین با توسعه و برگزاری وسیع‌تر و باکیفیت‌تر مسابقات ملی مناظره دانشجویی، در این‌گونه گفتمان‌های علمی و کارشناسی لزوم فرهنگ‌سازی و ایجاد گفتمان در کشور برای انجام تصمیم‌گیری‌های بزرگ، آن هم بدون بداخلاقی‌های سیاسی و رفتارهای غیراخلاقی را دنبال می‌کنیم.
در حوزه آموزش نیز بدیهی است که کیفیت آموزشی ما باید به‌گونه‌ای باشد که منجر به تربیت کارشناسان متخصص شود، کارشناسانی که قدرت کارآفرینی داشته باشند. برخی از آموزش‌ها هم مثل اشتغال خانگی استفاده از توانمندی‌های جهاددانشگاهی در اشتغال با حداقل امکانات در خانه و تأمین بازار برای محصولات انجام شده است.
در بحث تجاری‌سازی فناوری از اول هدف ما این بود که پژوهش و تولید فناوری برای تأمین نیازهای جامعه و حل مشکلات کشور است و لذا باید نتایج تحقیقات به فناوری در قالب محصول و خدمات تبدیل و پیگیری شود تا کاملاً کاربردی شوند.
خوشبختانه با افزایش توانمندی‌های جهاددانشگاهی فناوری‌های بسیار بزرگ‌تر و مهم‌تری در این نهاد تولید می‌شوند. تولید و ارائه این فناوری‌ها برای درازمدت در جهاددانشگاهی به صلاح نبود و باید به شکل فروش فناوری‌های تولیدشده و یا ایجاد شرکت‌هایی با سهامداری خالقان فناوری، اعضای واحدهای مرتبط و همچنین با تمهیداتی و فراهم شدن امکان سهامداری کلیه اعضای جهاددانشگاهی از بدنه نهاد جدا و خدماتشان را به‌صورت حرفه‌ای به جامعه ارائه کنند.
در کنار آن اجرای برخی از پروژه‌های فناورانه بسیار بزرگ نیاز به تأمین منابع مالی دارد که باید از طریق بانک‌ها و یا بازار سرمایه تهیه کرد. همچنین کمک به تأمین منابع مالی شرکت‌های دانش‌بنیان تأسیس‌شده ضروری بود، لذا در ساختار معاونت تجاری‌سازی اصلاحاتی جهت انجام موارد فوق صورت گرفت.
در روزهای آیند دولت سیزدهم رسماً فعالیت خود را آغاز می‌کند. جهاددانشگاهی به‌عنوان نهادی که مقام معظم رهبری آن را از معدود رویش‌های اصلی خود انقلاب نامیده‌اند چه کمکی می‌تواند به دولت جدید کند و چه انتظاراتی از نظام حکمرانی دارد؟
مشکل اصلی کشور توسعه اقتصادی متکی بر توان ملی است. نام‌گذاری سال‌ها توسط مقام معظم رهبری در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر هم مؤید همین مطلب است. توسعه اقتصادی هم با اجرای پروژه‌های بزرگ تولیدی در حوزه‌های مختلف فنی مهندسی، کشاورزی، پزشکی و حتی هنری و صنایع فرهنگی امکان‌پذیر است.
سه عامل اصلی اجرای هر پروژه نیز فناوری، نیروی انسانی و منابع مالی است. جهاددانشگاهی بر اساس تجربیات درخشان خود می‌تواند در زمینه تولید فناوری‌های موردنیاز چه توسط واحدهای سازمانیاش و یا مدیریت تولید فناوری با استفاده از ظرفیت کل کشور و چه در زمینه انتقال فناوری با همین روش‌های ذکرشده و همچنین آموزش، مهارت افزایی و بازآموزی نیروی انسانی موردنیاز این پروژه‌ها نقش‌های بسیار مهم و تأثیرگذار به عهده بگیرد.
از طرف دیگر فناوری‌های تولیدی جهاددانشگاهی می‌توانند نقش مهمی در تأمین تجهیزات بسیاری از پروژه‌ها داشته باشند. امکانات بسیار گسترده و تأثیرگذار می‌توانند در حوزه فرهنگی فضای مردمی و... مناسب برای اجرای این پروژه‌ها را فراهم کنند. انجام نقدهای علمی و کارشناسانه در مورد مسائل و مشکلات جامعه و ارائه راه‌حل توسط کارشناسان باسواد و دلسوز از اقدامات مؤثری است که حوزه رسانه‌ای و علوم انسانی جهاددانشگاهی می‌توانند متقبل اجرای آن در جهت کمک به دولت سیزدهم شوند. توقع ما از دولت سیزدهم و نظام حکمرانی کشور استفاده از این توانمندی‌ها است.
در اولین سال از دهه پنجم فعالیت جهاددانشگاهی قرار داریم، رسالت و اولویت‌های اصلی این نهاد انقلابی در ادامه‌ی حیات‌اش چیست؟
جهاددانشگاهی از ابتدای تشکیل رسالت و مأموریت اش را درست تشخیص داد و در جهت تحقق آن درست حرکت کرده است. علت اینکه هم توسط رهبر معظم انقلاب و هم مسئولین مورد تایید و تمجید قرار می‌گیرد، استقامت درراه درست انتخاب‌شده و فرهنگ‌سازی توسعه آن در کشور است.
در ادامه مسیر و داشتن نقش ممتازتر در تحقق گام دوم انقلاب برنامه‌ریزی‌های خوبی انجام داده‌ایم و سعی می‌کنیم با تهیه برنامه هفتم توسعه جهاددانشگاهی و همچنین نقش‌آفرینی در جهت تحقق برنامه هفتم توسعه کشور بتوانیم وظایف خود را در جهت تحقق اهداف بلند انقلاب اسلامی ایران، شهدای عزیز، مقام معظم رهبری و عزت و سربلندی مردم عزیزمان به بهترین وجه انجام دهیم.